Zachowek

Spadkodawca w chwili śmieci pozostawał w związku małżeńskim. Z małżeństwa tego pochodziła pełnoletnia córka. Spadkodawca sporządził ważny testament, mocą którego do całości spadku po nim, jako spadkobiercę, powołał swoją żonę. Czy córka została pozbawiona jakichkolwiek praw do spadku?

W wyniku dziedziczenia na podstawie testamentu, jedynym spadkobiercą zostanie żona spadkodawcy. Jednak córka spadkodawcy nie została pozbawiona wszystkich roszczeń. Może skorzystać z przysługującego jej prawa do zachowku. Żądanie to, kieruje się nie do masy spadkowej, lecz do osoby spadkobiercy.

Instytucja zachowku służy ochronie interesów osób najbliższych spadkodawcy, jeśli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu. Ustawodawca uznał, iż subiektywna niechęć, czy brak sympatii nie mogą prowadzić do naruszenia majątkowych interesów członków rodziny. Zachowek jest roszczeniem o zapłatę określonej sumy pieniężnej kierowanym do spadkobierców, jeśli uprawniony nie otrzymał należnego przysporzenia w postaci uczynionej na jego rzecz przez spadkodawcę darowizny, lub wskutek powołania do dziedziczenia, bądź w wyniku zapisu. Jeżeli podmiot uprawniony do zachowku otrzymał za życia spadkodawcy lub w wyniku dziedziczenia po nim, korzyść majątkową, której wartość jest mniejsza niż przysługujący zachowek, może domagać się uzupełnienia zachowku. Zachowek nie przysługuje, jeśli spadkodawca wydziedziczył osobę uprawnioną. Wydziedziczenie może nastąpić tylko w ważnym testamencie, z którego treści powinna wynikać przyczyna wydziedziczenia. Uprawnionymi do zachowku są wyłącznie dzieci, wnuki, prawnuki, małżonek spadkodawcy i rodzice spadkodawcy, pod warunkiem, że byliby powołani do spadku z mocy ustawy. Zachowek uprawnionego, który jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy wynosi dwie trzecie udziału spadkowego, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Zachowek uprawnionego, który jest pełnoletni i nie jest trwale niezdolny do pracy wynosi połowę wartości tego udziału. Dlatego, dla obliczenia wartości zachowku należy najpierw ustalić udział spadkowy, jaki przypadałby uprawnionemu do zachowku, gdyby dziedziczenie następowało z mocy ustawy. Przy obliczaniu należnego zachowku, do wartości spadku dolicza się darowizny poczynione przez spadkodawcę zarówno na rzecz osób uprawnionych do zachowku, innych osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak i osób całkiem obcych. Doliczanie nastąpi także wtedy, gdy przedmiot darowizny w chwili otwarcia spadku już nie istnieje lub nie znajduje się w majątku obdarowanego. Przy ustalaniu wartości spadku nie uwzględnia się drobnych darowizn, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc od daty zgonu spadkodawcy, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 3 lat od ogłoszenia testamentu. W sytuacji, gdy osoba zobowiązana do zapłaty zachowku nie uczyni tego dobrowolnie, można wystąpić z pozwem o zapłatę do sądu. Jeżeli żądanie zapłaty nie przekracza kwoty 75000zł, pozew należy złożyć w sądzie rejonowym, wyższych sum dochodzi się przed sądem okręgowym. W sprawach o zachowek, właściwy miejscowo jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Po wniesieniu pozwu, sąd zażąda uiszczenia, tytułem wpisu sądowego, kwoty równoważnej 5% wartości dochodzonego roszczenia.