Zadatek a Zaliczka
Niejednokrotne strony umowy, dla wzmocnienia pewności jej wykonania, zastrzegają, iż jedna ze stron jest zobowiązana do przekazania drugiej stronie zadatku lub zaliczki. W potocznym znaczeniu zaliczka i zadatek uchodzą za pojęcia tożsame, jednak ich rozróżnienie ma w praktyce ma bardzo duże znaczenia, bo wiąże się z innymi skutkami prawnymi.
Zadatek jest szczególną umowną sankcją za niewykonanie umowy. Jego podstawową funkcją jest dyscyplinowaniem stron w dotrzymaniu zawartej umowy, potwierdzonej zadatkiem. Zadatek, w szerokim słowa tego znaczeniu jest sumą pieniężna lub rzeczą daną przy zawarciu umowy.
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo, za które ponoszą odpowiedzialność obie strony..
Zastrzeżenie zadatku, którego celem jest umocnienie wykonania umowy zasadniczej, uzależnione jest od istnienia ważnej umowy, którą umacnia, nieważność tej ostatniej prowadzi do nieważności zastrzeżenia zadatku. Skoro w następstwie rozwiązania traci moc umowa pierwotna, której elementem ma być zastrzeżenie zadatku, to traci ją również postanowienie odnoszące się do zadatku.
Surogat odszkodowania, stanowiący prawo zatrzymania danego zadatku lub żądania wypłaty podwójnej wysokości wypłaconego zadatku, powstaje z mocy prawa, niezależnie od tego czy strona poniosła szkodę, i w jakiej wysokości. Jednocześnie suma ta stanowi górną granicę odpowiedzialności, ponieważ nie można domagać się sumy wyższej od zadatku.
To, co wręczamy kontrahentowi przy zawieraniu umowy staje zadatkiem tylko wtedy, kiedy jednoznacznie wynika to z umowy, w przeciwnym razie będzie to zaliczka. Nadto zadatek musi być wręczony przy zawarciu umowy, jeżeli ma to miejsce później, wtedy świadczenie to może być potraktowane jako zaliczka.
Zaliczka stanowi kwotę pieniężną wpłacaną na poczet przyszłych należności nie stanowi ona zabezpieczenia umowy, w razie jej niewykonania. O ile zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, to zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Jeżeli jedna strona spełni świadczenie będące przedmiotem umowy, zaliczka podlega zarachowaniu na poczet świadczenia drugiej strony. Jeżeli umowa nie zostanie wykonana z winy strony, która otrzymała zaliczkę, winna ona zwrócić wszystko to, co otrzymała.
Zadatek jest szczególną umowną sankcją za niewykonanie umowy. Jego podstawową funkcją jest dyscyplinowaniem stron w dotrzymaniu zawartej umowy, potwierdzonej zadatkiem. Zadatek, w szerokim słowa tego znaczeniu jest sumą pieniężna lub rzeczą daną przy zawarciu umowy.
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo, za które ponoszą odpowiedzialność obie strony..
Zastrzeżenie zadatku, którego celem jest umocnienie wykonania umowy zasadniczej, uzależnione jest od istnienia ważnej umowy, którą umacnia, nieważność tej ostatniej prowadzi do nieważności zastrzeżenia zadatku. Skoro w następstwie rozwiązania traci moc umowa pierwotna, której elementem ma być zastrzeżenie zadatku, to traci ją również postanowienie odnoszące się do zadatku.
Surogat odszkodowania, stanowiący prawo zatrzymania danego zadatku lub żądania wypłaty podwójnej wysokości wypłaconego zadatku, powstaje z mocy prawa, niezależnie od tego czy strona poniosła szkodę, i w jakiej wysokości. Jednocześnie suma ta stanowi górną granicę odpowiedzialności, ponieważ nie można domagać się sumy wyższej od zadatku.
To, co wręczamy kontrahentowi przy zawieraniu umowy staje zadatkiem tylko wtedy, kiedy jednoznacznie wynika to z umowy, w przeciwnym razie będzie to zaliczka. Nadto zadatek musi być wręczony przy zawarciu umowy, jeżeli ma to miejsce później, wtedy świadczenie to może być potraktowane jako zaliczka.
Zaliczka stanowi kwotę pieniężną wpłacaną na poczet przyszłych należności nie stanowi ona zabezpieczenia umowy, w razie jej niewykonania. O ile zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, to zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Jeżeli jedna strona spełni świadczenie będące przedmiotem umowy, zaliczka podlega zarachowaniu na poczet świadczenia drugiej strony. Jeżeli umowa nie zostanie wykonana z winy strony, która otrzymała zaliczkę, winna ona zwrócić wszystko to, co otrzymała.
Joanna Łęk
nr 02/07
nr 02/07